Miletos

Birisi Thales'e kötülüğü tanrılardan saklamanın mümkün olup olmadığını sordu. Thales'in cevabı ise Düşüncelerinde bile saklayamazsın. (Miletuslu Thales)

Milet Didim’e 24 km’lik bir kutsal yolda bağlıymış antik çağda. Şimdi Milet’e Didim-söke asfaltıyla ulaşılıyor. Söke’ye gelmeden önce yolunuzun üzerinde Milet tabelasını görüp sağa dönünce antik kentin önündesiniz. M.Ö 2000 yılına kadar uzanan bir tarihi olan kent M.Ö 650 yılından itibaren çok zenginleşmiş, Akdeniz ve Karadeniz’de 90 koloni kurmuştu. M.Ö 546’da Lydyalılarla birlikte Pers egemenliğine girmiştir. M.Ö 490 yılında Perslere karşı özgürlük için savaş açmışlar, yenilince de kent Persler tarafından yıkılmış, tümüyle yakılıp kül edilmiştir. 479’da Perslerin Mykale savaşında yenilmesi üzerine kent yeniden kurulmuştur.

Miletos o zamanlar bir liman kentiydi. Bilim, sanat ve ticarette çok gelişmişti. Kentin ikinci kuruluşunda mimar ve tarihin ilk kent planlayıcısı sayılan Hippodamos’un dik açılarla kesişen geometrik planı uygulanmıştı. Günümüzde düzensiz ve plansız gelişen kentlerine bakınca 2500 yıl kadar öne uygulanan plan hayralık yaratıyor. .felsefe tarihinin büyük filozofları Thales, Anaximandros, Ayasofya’nın mimari İsidoros Mile’ta yetişmişlerdi. 140 metre genişliğinde ve 30 metre yükseliğindeki 15.000 kişilik tiyatrou bugün de görkemli bir yapı olarak geziliyor. Tribünlerin arka tarafınfdaki galeri, otura yerleri oldukça iyi durumda.

İmparator locasının dört sütunundan ikisi ayaktadır. Tiyatronun yanında geniş bir alanı kaplayan kalıntılar faustina Hamamı’na aittir. Palaestra’sı ( Spor alanı ) ile birlikte oldukça sağlam durumdadır. Burada bulunan heykeller İstanbul Arkeoloji Müzesindedir. Hamamın bitişiğindeki kent duvarlarının gerisinde Seapis Tapınağı yer alıyor. Agoranın esası Berlin Müzesi’ne kaçırıldığı için sadece temellerini görebiliyoruz. Agora’nın kuzey kapısından çıkınca sağda Piskoposluk Kilisesi’nin kilise avlusuna bitişik kutsal mezarlık kalıntıları görülüyor. Agoranın önünde 100 metre uzunluğundaki tören yolu uzanıyor. Yolun kenerında dükkanlar yer almaktaydı. Yolun kenarındaki MÖ II. yy. Yapısı Gymnasion restore edilerek ayağa kaldırılmıştır. Tören Yolu’nun doğu ucunda liman kapısı bulunmaktadır. Kutsal Alan’da bereket tanrıçaları Demeter ile Kore’ye sınılmış iki tapınak bulunmaktadır. Burada bulunan rahibe Nikeso’ya ait heykel Berlin Müzesi’ndedir. Kentin önemli yapısı Agora’nın güneyinde tepeye kurulmuş Athena Tapınağı’nın yerlerine dikilmiş sütunları etkileyici. Tağınağın sadece kaidesini görebilmekteyiz. Tantı tasvirlerini olan kabartmalar İstanbul Müzesi’ndedir.

Miletos’da görülecek önemli eserler arasında evler de bulunmaktadır. Kaldıkları çağa göre çok iyi durumda sayılan evlerde bazı eşyalar da bulunmuştur. Miletos’ta Selçuklular döneminden kalan yapılar da bulunmaktadır. İsa Bey Camisi ( 1404 ) mermer işçiliği ile dikkati çekmektedir. Ayrıca hamam kalıntıları vardır. Ören yerinin çevresinde lokanta, büfe çay bahçesi ile tuvalet bulunmaktadır. Geziyi tamamladığımızda Didyma’ya doğru giderken çıkışta Milet Müzesi’ne uğramalısınız. Çevrede bulunan heykellerin ve sikkelerin bir bölümü bu müzede sergileniyor.